Ubezpieczenia na życie (PZU Życie)

Sytuacja na rynku

Rynek ubezpieczeń na życie w Polsce liczony składką przypisaną brutto wyniósł po 3 kwartałach 2017 roku 18 293 mln zł, co oznacza, że w okresie ostatnich 5 lat średniorocznie spadał o 7,6%. Zebrana w ciągu 3 kwartałów 2017 roku składka była jednocześnie wyższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku o 2,7%, co oznacza pierwszy wzrost rok do roku po serii 4 lat spadków wielkości rynku ubezpieczeń na życie, stymulowanych głównie składką jednorazową w produktach o charakterze inwestycyjnym.

Zmiany poziomu i dynamiki rynku składki ubezpieczeń na życie w ostatnich latach stymulowane są głównie składką jednorazową w produktach o charakterze inwestycyjnym. Należy zwrócić uwagę, że również po 3 kwartałach 2017 roku wzrost składki dla całego rynku w ujęciu rok do roku dotyczył w większym stopniu składki jednorazowej (wzrost o 446 mln zł, tj. 8,0% r/r). Dynamika dla analogicznego okresu w 2016 roku była ujemna i wyniosła -34,1%.

Rynek ubezpieczeń na życie - składka przypisana brutto (w mln zł)

Składka przypisana brutto zakładów ubezpieczeń na życie w Polsce (w mln zł)

Średnioroczna dynamika składki jednorazowej w analizowanym okresie wynosiła -17,0%. Przyczyn spadku przypisu składki jednorazowej w ostatnich latach należy upatrywać w zmianach sytuacji na rynku kapitałowym oraz w otoczeniu prawnym. Rekordowo niskie stopy procentowe miały wpływ na spadek rentowności tzw. polisolokat, prowadząc tym samym do zwiększonego zainteresowania innymi produktami inwestycyjnymi. Dodatkowo 1 stycznia 2015 roku wprowadzono podatek od krótkoterminowych produktów na życie i dożycie o stałej stopie zwrotu lub zwrocie opartym o indeksy, co również wpłynęło na mniejsze zainteresowanie klientów tego typu produktami i w końcu do wycofania, szczególnie tych pierwszych, z oferty zakładów ubezpieczeń. W kolejnych latach wytyczne organu nadzoru, w tym dotyczące poziomu opłat ponoszonych przez klientów produktów z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (UFK) doprowadziły do ograniczenia przez zakłady ubezpieczeń oferty tego rodzaju produktów. W ostatnim roku poprawa sytuacji na rynku akcji pozwoliła na zwiększenie sprzedaży produktów z UFK, przede wszystkim tych z jednorazową formą płatności, co wiąże się również z przenoszeniem przez klientów środków pomiędzy różnymi produktami, co umożliwiły zmniejszone opłaty pobierane za wykup umów. Wzrost ten obserwowany był przede wszystkim w kanale bancassurance.

Efektem zachodzących na rynku zmian w horyzoncie kilkuletnim był wzrost znaczenia składki okresowej, która stanowi przewagę konkurencyjną PZU Życie na rynku. W ciągu 3 kwartałów 2017 roku składka tego typu była wyższa o 0,3% w porównaniu do tego samego okresu 2016 roku, a średnioroczny wzrost przez 5 ostatnich lat wynosił 0,7%.

Łączny wynik techniczny uzyskany przez zakłady ubezpieczeń na życie w trakcie 3 kwartałów 2017 roku był wyższy o 239 mln zł (11,0%) niż w analogicznym okresie 2016 roku i wyniósł 2 418 mln zł. Poprawa wyniku to efekt wyższej rentowności, w szczególności wśród ubezpieczeń na życie (I grupa) oraz wypadkowych i chorobowych (V grupa) – odpowiednio wzrost wyniku r/r o 133 mln zł (28,7%) i 96 mln zł (7,4%), głównie wpływ spadku kosztów akwizycji przy jednoczesnym wzroście przychodów, w tym z lokat oraz niższego poziomu wypłacanych świadczeń dla I grupy). W tym samym okresie zakłady ubezpieczeń na życie wypracowały wynik netto na poziomie 1 859 mln zł, co stanowiło wzrost r/r o 115 mln zł, tj. 6,6%. Poprawa wyniku to w dużym stopniu efekt lepszych niż w analogicznym okresie 2016 roku wyników inwestycyjnych ubezpieczycieli, zarówno w zakresie lokat wykorzystywanych na pokrycie zobowiązań z tytułu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, jaki i wolnych środków zakładów.

Wartość lokat zakładów ubezpieczeń na życie na koniec III kwartału 2017 roku wyniosła 41 913 mln zł, co oznacza wzrost o 2,6% w porównaniu do końca 2016 roku. Natomiast dodatnie wyniki inwestycyjne przyczyniły się do zwiększenia aktywów netto ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający (wzrost o 4,4% do poziomu 59 507 mln zł).

Rynek ubezpieczeń na życie - składka przypisana brutto vs wynik techniczny (w mln zł)

Działalność PZU Życie

W ramach Grupy PZU działalnością na polskim rynku ubezpieczeń na życie zajmuje się PZU Życie SA (PZU Życie). Zakład oferuje szeroki zakres ubezpieczeniowych produktów na życie, które do celów zarządczych raportowane i analizowane są w podziale na trzy segmenty: ubezpieczenia grupowe i indywidualnie kontynuowane, ubezpieczenia indywidualne oraz kontrakty inwestycyjne.

W ciągu 3 kwartałów 2017 roku PZU Życie zebrał 34,8% składki przypisanej brutto wszystkich zakładów ubezpieczeń na życie, co oznacza dalszy wzrost w stosunku do ubiegłorocznego udziału w rynku (+1,1 p.p.). Przyczyną wzrostu udziału PZU Życie jest wyższa niż łącznie dla pozostałych konkurentów dynamika r/r składki przypisanej brutto zarówno płatnej okresowo jak i jednorazowo.

Jednocześnie PZU Życie nadal pozostawał zdecydowanym liderem w segmencie składki płaconej okresowo. W trakcie 3 kwartałów 2017 roku pozyskał 45,8% tego rodzaju składek firm ubezpieczeniowych, co oznacza wzrost udziału w tym segmencie rynku w stosunku do ubiegłego roku o 0,8 p.p. oraz najwyższy poziom udziału w rynku od 2010 roku. Dynamika r/r składki przypisanej brutto PZU Życie w tym segmencie wyniosła 2,1%, przy ujemnej dynamice pozostałych uczestników rynku na poziomie -1,2%. Jednym z głównych czynników był tu dynamiczny rozwój portfela ubezpieczeń zdrowotnych. PZU Życie posiada w swoim portfelu już blisko 1,5 mln tego rodzaju polis. KNF od początku 2016 roku publikuje również dane, które pozwalają zaprezentować macierzowo udział PZU Życie wyłącznie w segmencie ubezpieczeń na życie (grupa I) dla składki opłacanej okresowo i po III kwartale 2017 roku wyniósł on 65,7% mierząc składką przypisaną brutto oraz 72,9% mierząc liczbą czynnych umów. Dla tej samej grupy ryzyk udział w rynku względem sposobu zawarcia umowy w analizowanym okresie kształtował się na poziomie – 68,3% dla umów zawartych w formie grupowej oraz 40,4% dla umów indywidualnych (mierząc składką przypisaną brutto).

Zakłady ubezpieczeń na życie - udział w okresowej składce przypisanej brutto za 3 kwartały 2017 roku (w %)

Wynik techniczny PZU Życie stanowił ponad połowę wyniku uzyskiwanego przez wszystkie towarzystwa ubezpieczeń na życie. Świadczy to o wysokiej rentowności oferowanych produktów. Marża wyniku technicznego PZU Życie na składce przypisanej brutto dwukrotnie przekraczała marżę uzyskiwaną łącznie przez resztę towarzystw oferujących ubezpieczenia na życie (19,6% wobec 9,8%).

PZU Życie, jako powszechny i największy ubezpieczyciel na życie na polskim rynku, konsekwentnie poszerza swoją ofertę produktową o nowe lub zmodyfikowane produkty. Zmiany w ofercie produktowej mają na celu przyciągnięcie nowych klientów, zwiększenie ochrony dla będących już w portfelu wraz z budową ich lojalności oraz poprawą ich satysfakcji. Równocześnie zmiany w ofercie uwzględniają zmieniające się wymagania regulatora oraz rosnącą ustawową ochronę konsumenta. Warto również zauważyć, że zmiany dotyczą często nie tylko samego produktu, ale również unowocześnienia i uproszczenia sposobu oferowania i zawierania ubezpieczeń (procesy i tzw. front-endy) i umożliwienia klientowi skorzystania z wielu różnych sposobów kontaktu z zakładem ubezpieczeń (np. osobiście w placówce, poprzez telefon, mail, nowo-wdrażane konto klienta, osobę prowadzącą techniczną obsługę ubezpieczenia w zakładzie pracy, czy za pośrednictwem pośrednika ubezpieczeniowego zarówno wyłącznego, jak i zewnętrznego).

W ramach ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych (ochronnych) w 2017 roku wprowadzono następujące główne zmiany:

• nowy pakiet ubezpieczeń PZU w Razie Wypadku (WrW), którego celem jest ochrona ubezpieczonego od zdarzeń związanych z nieszczęśliwymi wypadkami. Wybór pomiędzy dwoma pakietami wraz z szeroką ochroną powoduje, że jest to oferta zaadresowana do młodych i aktywnych klientów uprawiających sporty, lub innych narażonych na zdarzenia związane z nieszczęśliwym wypadkiem. Dodatkowo ubezpieczenie to, w trosce o zrozumiałość i jasność dla klienta, zostało napisane od początku do końca, jako pierwszy produkt w ubezpieczeniach grupowych, prostym językiem dostosowanym do konsumenta (wraz ze współpracą z katedrą Języka Polskiego na Uniwersytecie Wrocławskim);
• nowy pakiet ubezpieczeń ochronno-zdrowotnych (POZ), który łączy w jednym produkcie część ochronną jak i zdrowotną, kładąc nacisk na główne cywilizacyjne choroby (nowotwory, choroby układ krążenia, choroby neurologiczne). Produkt ma unikalną konstrukcję trzech dużych modułów – Moje Zdrowie, Moja Rodzina i Mój Wybór, pozwalając ubezpieczonemu na znaczną elastyczność i wybór umów dodatkowych w każdym z tych 3 modułów. Dodatkowo wspierany jest bardzo przyjaznym systemem ofertowym pozwalającym przechodzić sprzedawcy wraz z klientem przez tworzenie indywidualnej oferty dostosowanej do faktycznych sytuacji i potrzeb klienta. Produkt skierowany jest przede wszystkim do firm z sektora MŚP;
• kontynuowane były prace nad segmentowaniem oferty ubezpieczeniowej do wybranych grup klientów, koncentrując się na budowie prostej i modułowej oferty dla określonego segmentu klienta jak i kanału dystrybucji (realizacja postulatu strategicznego tzw. strategii 10 prostych produktów);
• wdrożono dalsze zmiany w funkcjonalności systemu do sprzedaży i ofertowania – rozpoczęto przenoszenie produktu dla małych grup PZU Ochrona Plus oraz przebudowano całkowicie system pod sprzedaż nowego produktu POZ (utworzenie modułów, wybór wariantów i poszczególnych ryzyk, taryfikatora oraz dokumentacji ubezpieczeniowej oraz marketingowej);
• wdrożono propozycję ubezpieczenia dla osób odchodzących z polis grupowych, czyli produkt Kontynuacja dla Ciebie stanowiącego alternatywę wobec standardowej indywidualnej kontynuacji dla ubezpieczonych w wieku do 50 lat. Jest to produkt o znacznie bogatszej ofercie umów dodatkowych, który w założeniu ma odpowiadać ubezpieczeniu, które klient posiadał w fazie grupowej. Rozwiązanie to było w 2017 roku testowane w wybranych sieciach oddziałów PZU.

W zakresie produktów zdrowotnych w 2017 roku oferta produktowa PZU Życie koncentrowała się na jak najlepszym zaadresowaniu potrzeb danego segmentu klienta, tworzeniu rozwiązań pozwalających na łatwe dołączanie umów zdrowotnych do istniejącego portfela klientów PZU Życie, poszukiwaniu unikalnych rozwiązań rynkowych oraz poszukiwaniu nowych partnerstw strategicznych na rynku celem przygotowania specjalistycznych rozwiązań dla określonych grup klientów. Wśród przygotowanych rozwiązań wyróżnić można (dodatkowo produkty zdrowotne opisane w rozdziale USŁUGI MEDYCZNE (OBSZAR ZDROWIE):

• wprowadzenie dedykowanej oferty dla Klienta VIP, wykorzystującej szeroką ofertę Grupy PZU oraz pozwalającej na efektywne zarządzanie relacjami w tym segmencie. W ramach oferty zaproponowano klientom następujące ubezpieczenie: ambulatoryjne, szpitalne, lekowe, podróżne PZU Wojażer, ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków oraz program lojalnościowy;
• poszerzenie oferty o dwa nowe dodatki zdrowotne do grupowego ubezpieczenia na życie. Ubezpieczenia dodatkowe zapewniają usługi medyczne w razie wystąpienia ciężkiej choroby oraz nieszczęśliwego wypadku na drodze lub w pracy:

PZU W Trosce o Zdrowie - w razie wystąpienia ciężkiej choroby organizowany jest dostęp do prywatnej opieki medycznej (w prywatnych placówkach medycznych) w pierwszych dniach po postawieniu diagnozy. Usługi medyczne umożliwiają monitorowanie postępów leczenia i wczesne przeciwdziałanie nawracającej chorobie oraz pomagają w powrocie do sprawności fizycznej;

PZU Powrót do Sprawności, w razie wystąpienia nieszczęśliwego wypadku na drodze lub w pracy PZU zorganizuje usługi medyczne (w prywatnych placówkach medycznych). Opieka medyczna ma na celu powrót do sprawności fizycznej po przebytym wypadku;

• rozwój oferty o nowy dodatek zdrowotny do ubezpieczeń indywidualnie kontynuowanych - ubezpieczenie na wypadek urazu ortopedycznego spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem. Są to usługi medyczne, dzięki którym pacjent otrzymuje leczenie rehabilitacyjne w prywatnych placówkach medycznych;
• kontynuowanie pilotażu ambulatoryjnego ubezpieczenia dla małych przedsiębiorców, tzw. klientów SOHO (small office/home office) prowadzących samodzielnie firmę lub zatrudniających maksymalnie jednego pracownika. Produkt umożliwia dostęp do konsultacji lekarskich oraz badań diagnostycznych;
• Konto Klienta pozwalające ubezpieczonemu w ubezpieczeniach grupowych na założenie na portalu własnego konta, gdzie będzie miał dostęp do swoich danych oraz dodatkowo licznych funkcjonalności pozwalających m.in. na umawianie się na wizyty lekarskie, zgłoszenie świadczenia, kalendarz wydarzeń itd. Docelowo ma być to główne narzędzie dla klienta przy zarządzaniu portfelem swoich ubezpieczeń w PZU.

W ramach ubezpieczeń o charakterze inwestycyjnym w 2017 roku dokonano m.in. następujących zmian:

• wdrożono, w ramach współpracy z Alior Bankiem, nowe ubezpieczenie unit-linked ze składką jednorazową - Multi Kapitał;
• wdrożono do sprzedaży zmodyfikowane ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym PZU IKZE. Produkt został uatrakcyjniony poprzez rozszerzenie dostępnych świadczeń o świadczenie z tytułu śmierci będącej następstwem nieszczęśliwego wypadku;
• przeprowadzono 7 subskrypcji cieszącego się dużym zainteresowaniem klientów ubezpieczenia strukturyzowanego Świat Zysków. W ramach poszczególnych subskrypcji oferowano zróżnicowane strategie inwestycyjne, dostosowujące się do zmiennych warunków rynkowych oparte o różne modele naliczania bonusa inwestycyjnego;
• opracowano i wdrożono do procesu dystrybucji produktów Dokument zawierający kluczowe informacje (KID) zgodnie z założeniami PRIIP SŁOWNIK. Zmiany objęły proces sprzedaży, wdrażania i obsługi produktu.

Czynniki, w tym zagrożenia i ryzyka, które mogą mieć wpływ na działalność sektora ubezpieczeń na życie w 2018 roku

Do głównych czynników ryzyka na rynku ubezpieczeń na życie w 2018 roku należą:

• perspektywa wyższej inflacji i wzrostu gospodarczego sprzyjająca wzrostowi rentowności obligacji skarbowych, co długookresowo jest korzystne dla Grupy PZU, choć krótkoterminowo może wpłynąć niekorzystnie na dochody z lokat;
• gorsza koniunktura na rynkach kapitałowych skutkująca obniżeniem atrakcyjności produktów, w szczególności UFK;
• zmiany dotychczasowego poziomu śmiertelności, dzietności i zachorowalności;
• stała presja na cenę w ubezpieczeniach grupowych. Obserwowana jest wojna cenowa oraz o właścicielstwo klienta i jego danych skutkująca obniżaniem marż dla ubezpieczyciela i jakości oferowanego produktu dla klientów oraz tworzeniem barier wejścia i wyjścia dla klientów u pośredników niezależnych;
• zmiany trendów i zachowań klientów w kierunku indywidualizacji oferty i elektronicznego, szybkiego oraz bez-papierowego sposobu zawierania jak i obsługi ubezpieczeń, co wymusza na zakładach ubezpieczeń konieczność szybkiego dostosowywania się do oczekiwań;
• pojawienie się nowych konkurentów i rozwiązań, m.in. operatorów dużych baz klientów lub tzw. insurtech;
• zmiany na rynku ubezpieczeń inwestycyjnych oraz ubezpieczeń na życie i dożycie wynikające z dostosowania od 1 stycznia 2018 roku do Rozporządzenia PRIIP – Zobacz więcej;
• wejście w życie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń od 1 października 2018 roku tzw. dyrektywy IDD – Zobacz więcej;
• dostosowanie się zakładów ubezpieczeń do unijnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych, tj. RODO Zobacz więcej;
• finalny kształt nowego systemu zabezpieczenia emerytalnego (Pracownicze Plany Kapitałowe) – Zobacz więcej.