W oparciu o dane wejściowe wykorzystywane przy ustalaniu wartości godziwej, poszczególne składniki aktywów i zobowiązań, dla których zaprezentowano wartość godziwą, klasyfikowane są do następujących poziomów:
W sytuacji gdy do wyceny składnika aktywów lub zobowiązań używane są dane wejściowe klasyfikowane do różnych poziomów hierarchii wartości godziwej, wyceniany składnik przypisuje się do najniższego poziomu, z którego pochodzą dane wejściowe, mające istotny wpływ na całość wyceny.
Na wartość wyceny zakwalifikowanych do poziomu III składników aktywów lub zobowiązań istotny wpływ mają dane wejściowe nieobserwowalne.
Wyceniane aktywa | Dane nieobserwowalne | Charakterystyka | Wpływ na wycenę |
---|---|---|---|
Należności od klientów z tytułu kredytów | Marża płynności oraz bieżąca marża ze sprzedaży danej grupy produktowej | Wartości godziwe szacuje się przy zastosowaniu technik wyceny z uwzględnieniem założenia, iż na moment udzielenia kredytu wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. Wartość godziwa kredytów bez rozpoznanej utraty wartości jest równa sumie przyszłych oczekiwanych przepływów gotówkowych zdyskontowanych na daną datę bilansową pomniejszonych o oczekiwaną stratę kredytową. Stopa dyskontująca przepływy jest odpowiednią stopą rynkową wolną od ryzyka powiększoną o marżę płynności oraz bieżącą marżę ze sprzedaży dla danej grupy produktowej kredytu. Marża wyznaczana jest w podziale na grupy produktowe i termin do zapadalności. Dla celów szacowania wartości godziwej kredytów walutowych wykorzystywana jest marża płynności dla kredytów w złotych skorygowana o kwotowania transakcji fx swap i basis-swap. Wartość godziwa kredytów o rozpoznanej utracie wartości jest równa sumie przyszłych oczekiwanych odzysków zdyskontowanych z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej ponieważ średnie oczekiwane odzyski uwzględniają w pełni element ryzyka kredytowego. W przypadku kredytów nieposiadających harmonogramu spłat (kredyty w rachunku bieżącym, overdrafty oraz karty kredytowe) przyjmuje się, że wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. | Korelacja ujemna |
Zobowiązania wobec klientów z tytułu depozytów | Marża ze sprzedaży | Wartości godziwe szacuje się przy zastosowaniu technik wyceny z uwzględnieniem założenia, iż na moment przyjęcia depozytu wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. Wartość godziwa depozytów terminowych jest równa sumie przyszłych oczekiwanych przepływów gotówkowych zdyskontowanych na daną datę bilansową. Stopa dyskontująca przepływy jest odpowiednią stopą rynkową wolną od ryzyka powiększoną o marżę ze sprzedaży. Marża wyznaczana jest na podstawie depozytów przyjętych w ostatnim kwartale w podziale na grupy produktowe i termin do zapadalności. W przypadku depozytów krótkoterminowych (depozytów bieżących, overnight oraz w rachunku oszczędnościowym) za wartość godziwą przyjęto wartość bilansową. | Korelacja ujemna |
Wyceniane aktywa | Dane nieobserwowalne | Charakterystyka | Wpływ na wycenę |
Opcje wbudowane w certyfikaty depozytowe wyemitowane przez spółki Grupy PZU oraz opcje zawarte na rynku międzybankowym w celu zabezpieczenia pozycji z tytułu opcji wbudowanych | Parametry modelu | Instrumentami wbudowanymi są proste opcje (plain vanilla) oraz opcje egzotyczne na pojedyncze akcje, indeksy, towary oraz inne wskaźniki rynkowe, w tym indeksy stóp procentowych oraz kursy walutowe i ich koszyki. Wszystkie wydzielone opcje są na bieżąco domykane na rynku międzybankowym. Opcje walutowe wyceniane są w oparciu o model wyceny opcji Garmana-Kohlhagena (a w przypadku opcji barierowych i azjatyckich w oparciu o tzw. rozszerzony model Garmana-Kohlhagena). Opcje egzotyczne wbudowane w umowy depozytowe i ich domknięcia są wyceniane przy pomocy techniki Monte-Carlo przy założeniu modelu geometrycznego ruchu Browna dla czynników ryzyka. | |
Niepłynne obligacje i pożyczki | Spready kredytowe | Spready obserwuje się na wszystkich obligacjach (ich seriach) lub pożyczkach tego samego emitenta lub emitenta o podobnej charakterystyce. Te spready obserwowane są w dniach emisji nowych serii obligacji, dniach zawierania nowych umów pożyczek oraz w dniach transakcji rynkowych, których przedmiotem są wierzytelności wynikające z tych obligacji i pożyczek. | Korelacja ujemna |
Nieruchomości inwestycyjne oraz nieruchomości dostępne do sprzedaży | Stopa kapitalizacji | Stopę kapitalizacji ustala się na podstawie analizy stóp zwrotu osiąganych w transakcjach dla podobnych nieruchomości. | Korelacja ujemna |
Koszty budowy | Wartość kosztów budowy określa się na podstawie rynkowych kosztów budowy pomniejszonych o koszty poniesione na dzień wyceny. | Korelacja dodatnia | |
Miesięczna stawka czynszu za 1m2 odpowiedniego rodzaju powierzchni lub za jedno miejsce parkingowe | Stawki czynszu obserwuje się dla podobnych nieruchomości, podobnej jakości, w podobnych lokalizacjach oraz zbliżonej wielkości wynajmowanej powierzchni. | Korelacja dodatnia | |
Instrumenty pochodne | Parametry modelu | Opcje walutowe wyceniane są w oparciu o model wyceny opcji Garmana-Kohlhagena (a w przypadku opcji barierowych i azjatyckich w oparciu o tzw. rozszerzony model Garmana-Kohlhagena). Opcje egzotyczne wbudowane w umowy depozytowe i ich domknięcia są wyceniane przy pomocy techniki Monte-Carlo przy założeniu modelu geometrycznego ruchu Browna dla czynników ryzyka. | |
Emisje własne oraz pożyczki podporządkowane | Spread emisji ponad krzywą rynkową | W przypadku zastosowania do wyceny historycznego spreadu emisji ponad krzywą rynkową, emisje takie klasyfikuje się do poziomu III hierarchii wartości godziwej. | Korelacja ujemna |
Instrumenty kapitałowe nienotowane na aktywnym rynku | Kwotowania serwisów finansowych |
9.2.1 Aktywa i zobowiązania wyceniane w wartości godziwej
Aktywa i zobowiązania wyceniane w wartości godziwej | 31 grudnia 2017 | 31 grudnia 2016 (przekształcone) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | |
Aktywa | ||||||||
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | 30 027 | 17 081 | 1 411 | 48 519 | 8 113 | 2 887 | 652 | 11 652 |
Instrumenty kapitałowe | 210 | 156 | 298 | 664 | 132 | 264 | 38 | 434 |
Dłużne papiery wartościowe | 29 817 | 16 925 | 1 113 | 47 855 | 7 981 | 2 623 | 614 | 11 218 |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | 6 143 | 464 | 43 | 6 650 | 12 555 | 1 882 | 42 | 14 479 |
Instrumenty kapitałowe | 1 802 | 127 | 18 | 1 947 | 2 837 | 97 | 17 | 2 951 |
Dłużne papiery wartościowe | 4 341 | 337 | 25 | 4 703 | 9 718 | 1 785 | 25 | 11 528 |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu | 7 392 | 8 008 | 197 | 15 597 | 1 882 | 5 333 | 188 | 7 403 |
Instrumenty kapitałowe | 526 | 4 091 | - | 4 617 | 745 | 3 321 | - | 4 066 |
Dłużne papiery wartościowe | 6 837 | 2 042 | 97 | 8 976 | 1 119 | 1 202 | 135 | 2 456 |
Instrumenty pochodne | 29 | 1 875 | 100 | 2 004 | 18 | 810 | 53 | 881 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające | - | 347 | - | 347 | - | 72 | - | 72 |
Nieruchomości inwestycyjne | - | 151 | 2 203 | 2 354 | - | 149 | 1 589 | 1 738 |
Aktywa przeznaczone do sprzedaży | - | 44 | 247 | 291 | - | 49 | 1 081 | 1 130 |
Zobowiązania | ||||||||
Instrumenty pochodne | 22 | 2 532 | 52 | 2 606 | 31 | 724 | 26 | 781 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające | - | 868 | - | 868 | - | 6 | - | 6 |
Zobowiązania wobec uczestników konsolidowanych funduszy inwestycyjnych | - | 420 | - | 420 | - | 1 544 | - | 1 544 |
Kontrakty inwestycyjne na rachunek i ryzyko klienta (unit-linked) | - | 312 | - | 312 | - | 329 | - | 329 |
Zobowiązania z tytułu pożyczek papierów wartościowych (krótka sprzedaż) | 737 | 13 | - | 750 | 654 | - | - | 654 |
Zmiana stanu aktywów i zobowiązań zaklasyfikowanych do Poziomu III hierarchii wartości godziwej w roku zakończonym 31 grudnia 2017 | Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu | Nierucho- mości inwesty- cyjne | Zobowiąza- nia finansowe – Instrumenty pochodne | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kapitałowe | Dłużne | Kapitałowe | Dłużne | Dłużne | Instrumenty pochodne | |||
Stan na początek okresu | 38 | 614 | 17 | 25 | 135 | 53 | 1 589 | 26 |
Nabycie / otwarcie pozycji | 6 | - | 21 | - | 290 | 32 | 63 | 23 |
Reklasyfikacje z poziomu II | - | 662 1) | - | - | 4 | - | - | - |
Reklasyfikacje z nieruchomości własnych i przeznaczonych do sprzedaży | - | - | - | - | - | - | 830 | - |
Zyski lub straty ujęte w rachunku zysków i strat w pozycji: | - | 31 | 2 | 2 | 3 | 37 | (101) | 19 |
- przychody netto z inwestycji | - | 31 | 5 | - | - | (1) | - | - |
- wynik netto z realizacji i odpisy z tytułu utraty wartości inwestycji | - | - | - | - | - | - | - | - |
- zmiana netto wartości godziwej aktywów i zobowiązań wycenianych do wartości godziwej | - | - | (3) | 2 | 3 | 38 | (101) | 19 |
Zmiana netto wartości godziwej aktywów i zobowiązań wycenianych do wartości godziwej ujęta w innych całkowitych dochodach | (10) | (26) | - | - | - | - | - | - |
Reklasyfikacje do nieruchomości własnych i przeznaczonych do sprzedaży | - | - | - | - | - | - | (196) | - |
Zmiana składu grupy | 267 | 252 | - | - | 45 | - | 22 | - |
Różnice kursowe z przeliczenia | (3) | - | - | - | - | - | - | |
Sprzedaż i rozliczenia | - | (437) | (22) | (2) | (380) | (22) | (4) | (16) |
Pozostałe | - | 17 | - | - | - | - | - | - |
Stan na koniec okresu | 298 | 1 113 | 18 | 25 | 97 | 100 | 2 203 | 52 |
1) Do poziomu III przeklasyfikowano obligacje samorządowe, dla których istotny wpływ na wycenę wywiera parametr implikowany z danych historycznych (spread kredytowy) wykorzystywany w modelu wyceny.
Zmiana stanu aktywów i zobowiązań zaklasyfikowanych do Poziomu III hierarchii wartości godziwej w roku zakończonym 31 grudnia 2016 (dane przekształcone) | Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu | Nierucho- mości inwesty- cyjne | Zobowiąza- nia finansowe – Instrumenty pochodne | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kapitałowe | Dłużne | Kapitałowe | Dłużne | Dłużne | Instrumenty pochodne | |||
Stan na początek okresu | 17 | 653 | 26 | 28 | 74 | 55 | 1 055 | 35 |
Nabycie / otwarcie pozycji | 4 | 37 | 27 | - | 64 | 19 | 139 | 10 |
Reklasyfikacje z nieruchomości własnych i przeznaczonych do sprzedaży | - | - | - | - | - | - | 300 | - |
Zyski lub straty ujęte w rachunku zysków i strat w pozycji: | - | (14) | (36) | (3) | 2 | 3 | 98 | - |
- przychody netto z inwestycji | - | - | - | - | - | - | - | - |
- wynik netto z realizacji i odpisy z tytułu utraty wartości inwestycji | - | (8) | - | - | - | - | - | - |
- zmiana netto wartości godziwej aktywów i zobowiązań wycenianych do wartości godziwej | - | (6) | (36) | (3) | 2 | 3 | 98 | - |
Zyski lub straty ujęte w innych całkowitych dochodach | - | - | - | - | - | - | - | 2 |
Zmiana składu grupy | 17 | - | - | - | - | - | - | - |
Sprzedaż i rozliczenia | - | (62) | - | - | (5) | (24) | (3) | (21) |
Stan na koniec okresu | 38 | 614 | 17 | 25 | 135 | 53 | 1 589 | 26 |
9.2.1.1 Zmiany sposobu (metody) ustalania wartości godziwej instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej
W 2017 roku nie dokonywano zmian sposobu (metody) ustalania wartości godziwej instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej, których wartość byłaby istotna z punktu widzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
W celu dokładniejszego określenia wartości godziwej, począwszy od 30 czerwca 2016 roku dla części aktywów finansowych (przede wszystkim dłużnych instrumentów finansowych notowanych na rynkach zagranicznych) wartość godziwą określa się na podstawie wycen publikowanych przez autoryzowany serwis informacyjny, a nie jak wcześniej – kwotowań z rynku międzybankowego. Grupa PZU uznała, że ze względu na niską aktywność rynku międzybankowego, zmiana źródła wyceny pozwala na uwzględnienie przy szacowaniu wartości godziwej szerszego zakresu informacji o transakcjach i ofertach z wielu rynków, na których dany instrument finansowy jest kwotowany. Aktywa, dla których zmieniono źródło wyceny przeklasyfikowano z I do II poziomu wartości godziwej.
9.2.1.2 Nieruchomości inwestycyjne zakwalifikowane do Poziomu III wartości godziwej
Nieruchomości inwestycyjne zaklasyfikowane do poziomu III | 31 grudnia 2017 | 31 grudnia 2016 |
---|---|---|
Nieruchomości biurowe | 710 | 902 |
Nieruchomości handlowe | 102 | - |
Nieruchomości magazynowe | 1 365 | 681 |
Pozostałe | 26 | 6 |
Nieruchomości inwestycyjne zaklasyfikowane do poziomu III, razem | 2 203 | 1 589 |
Lp. | Nazwa nieruchomości | Wartość godziwa na 31 grudnia 2017 | Wartość godziwa na 31 grudnia 2016 | Rodzaj powierzchni | Zakres danych nieobserwowal- nych na aktywnym rynku na 31 grudnia 2017 | Zakres danych nieobserwowal- nych na aktywnym rynku na 31 grudnia 2016 |
---|---|---|---|---|---|---|
Nieruchomości wycenione podejściem dochodowym przy zastosowaniu metody inwestycyjnej i techniki dyskontowania strumieni dochodów | ||||||
1. | Kompleks biurowy, Wrocław | 250 | 282 | Biurowa | 14,00 - 16,00 euro | 11,25 - 14,50 euro |
2. | Budynki magazynowo- biurowe, Łódź | 248 | 2631) | Biurowa w obiektach magazynowych Magazynowa | 6,50 – 9,00 euro 2,40 – 3,60 euro | 7,00 - 9,00 euro 2,40 - 3,80 euro |
3. | Park magazynowy, Bielany Wrocławskie | 224 | 233 | Biurowa Magazynowa Koszty budowy | 6,50 - 9,00 euro 2,90 - 3,30 euro 2) | 7,00 - 9,00 euro 3,00 - 3,60 euro 2) |
4. | Kompleks biurowy, Gdańsk | 151 | 165 | Biurowa | 11,00 - 14,50 euro | 13,00 - 15,00 euro |
5 | Budynki magazynowo – biurowe, Gdańsk | 129 | 1381) | Biurowa w obiektach magazynowych Magazynowa | 6,50 - 9,00 euro 2,80 - 3,20 euro | 7,00 - 9,00 euro 2,80 - 3,20 euro |
6. | Kompleks biurowy, Warszawa | 120 | 130 | Biurowa Parking | 12,5 - 19,18 euro 35,00 – 119,88 euro | 6,33 - 15,00 euro 65,00 - 90,00 euro |
7. | Budynek magazynowo- biurowy, Nowa Wieś Wrocławska | 114 | 1241) | Biurowa w obiektach magazynowych Magazynowa | 6,50 - 9,00 euro 2,90 - 3,50 euro | 7,00 - 9,00 euro 3,00 - 3,60 euro |
8. | Park magazynowy w trakcie realizacji, Komorniki | 108 | 116 | Biurowa Magazynowa Koszty budowy | 6,50 - 9,00 euro 2,75 - 3,60 euro 2) | 7,00 - 9,00 euro 3,00 - 3,50 euro 2) |
9. | Budynek biurowy, Warszawa | 104 | 111 | Biurowa Parking | 8,00 - 18,00 euro 65,00 - 90,00 euro | 8,00 - 16,50 euro 50,00 - 80,00 euro |
Lp. | Nazwa nieruchomości | Wartość godziwa na 31 grudnia 2017 | Wartość godziwa na 31 grudnia 2016 | Rodzaj powierzchni | Zakres danych nieobserwowal- nych na aktywnym rynku na 31 grudnia 2017 | Zakres danych nieobserwowal- nych na aktywnym rynku na 31 grudnia 2016 |
10. | Centrum Handlowe, Pabianice | 76 | 881) | Handlowa (w zależności od wielkości wynajmowanej powierzchni) | 3) | 3) |
11. | Galeria handlowa, Iława | 71 | 701) | Handlowa (w zależności od wielkości wynajmowanej powierzchni) | 3) | 3) |
12. | Budynki magazynowo- biurowe, Łódź | 63 | 661) | Biurowa w obiektach magazynowych Magazynowa | 6,50 - 9,00 euro 2,40 - 3,60 euro | 7,00 - 9,00 euro 2,40 - 3,80 euro |
13. | Budynek magazynowo- biurowy, Nowa Wieś Wrocławska | 61 | 651) | Biurowa w obiektach magazynowych Magazynowa | 6,50 - 9,00 euro 2,90 - 3,50 euro | 7,00 - 9,00 euro 3,00 - 3,60 euro |
14. | Kompleks magazynowo-biurowy, Błonie | 37 | 391) | Biurowa w obiektach magazynowych Magazynowa | 6,50 - 9,00 euro 2,50 - 3,60 euro | 7,00 - 9,00 euro 2,50 - 3,80 euro |
15. | Galeria handlowa, Lubin | 31 | 341) | Handlowa (w zależności od wielkości wynajmowanej powierzchni) | 3) | 3) |
Nieruchomości wycenione podejściem mieszanym przy zastosowaniu metody pozostałościowej | ||||||
16. | Park magazynowy w trakcie realizacji, Sosnowiec Pieńki | 260 | 217 | Biurowa Magazynowa Koszty budowy | 6,50 - 9,00 euro 2,40 - 3,60 euro 2) | 7,00 - 9,00 euro 2,89 - 3,60 euro 2) |
17. | Park magazynowy w trakcie realizacji, Sosnowiec | 122 | 116 | Biurowa Magazynowa Koszty budowy | 6,50 - 9,00 euro 2,80 - 3,50 euro 2) | 7,00 - 9,00 euro 2,89 - 3,60 euro 2) |
11. | Pozostałe | 34 | 219 4) | nd. | nd. | nd. |
Razem – nieruchomości inwestycyjne | 2 203 | 1 589 | ||||
RAZEM – przeznaczone do sprzedaży (wg klasyfikacji na 31 grudnia 2016 roku) | - | 887 | ||||
Razem | 2 203 | 2 476 |
1) Na 31 grudnia 2016 roku nieruchomości te kwalifikowano jako aktywa przeznaczone do sprzedaży.
2) Wartość kosztów budowy została określona na podstawie rynkowych kosztów budowy pomniejszonych o koszty poniesione na dzień wyceny.
3) Czynsz rynkowy dla nieruchomości został określony na podstawie analizy rynku powierzchni handlowych w obiektach o zbliżonej lokalizacji i charakterystyce do wycenianej nieruchomości.
4) W związku ze zmianą wykorzystania, nieruchomość inwestycyjną, której wartość na 31 grudnia 2016 roku wynosiła 165 mln zł przekwalifikowano do nieruchomości własnych, a nieruchomość inwestycyjną, której wartość na 31 grudnia 2016 roku wynosiła 34 mln przeklasyfikowano do aktywów przeznaczonych do sprzedaży.
9.2.2 Aktywa i zobowiązania niewyceniane w wartości godziwej
Wartość godziwa aktywów i zobowiązań, dla których jest ona tylko ujawniana | 31 grudnia 2017 | 31 grudnia 2016 (przekształcone) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | |
Aktywa | ||||||||
Jednostki wyceniane metodą praw własności - EMC | - | 20 | - | 20 | - | 37 | - | 37 |
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności | 17 631 | 305 | 5 582 | 23 518 | 15 531 | 15 | 3 520 | 19 066 |
Pożyczki | ||||||||
Dłużne papiery wartościowe | 1 | 8 153 | 5 500 | 13 654 | 1 | 1 | 2 467 | 2 469 |
Należności od klientów z tytułu kredytów | - | - | 169 393 | 169 393 | - | - | 44 866 | 44 866 |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | - | 553 | 333 | 886 | - | 583 | 2 296 | 2 879 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | - | 838 | 1 005 | 1 843 | - | 583 | 1 698 | 2 281 |
Pożyczki | - | - | 3 744 | 3 744 | - | - | 1 705 | 1 705 |
Zobowiązania | ||||||||
Zobowiązania wobec banków | - | 1 161 | 4 092 | 5 253 | - | 399 | 124 | 523 |
Zobowiązania wobec klientów | - | - | 201 605 | 201 605 | - | - | 51 364 | 51 364 |
Zobowiązania z tytułu emisji własnych dłużnych papierów wartościowych | - | 2 808 | 6 584 | 9 392 | - | - | 6 545 | 6 545 |
Zobowiązania podporządkowane | - | 1 257 | 4 108 | 5 365 | - | - | 1 027 | 1 027 |
Kontrakty inwestycyjne o gwarantowanych i ustalonych warunkach | - | 1 | - | 1 | - | 67 | - | 67 |