Udział segmentów branżowych w tworzeniu skonsolidowanego wyniku

Na potrzeby zarządzania Grupą PZU, zostały wyodrębnione następujące segmenty branżowe:

• ubezpieczenia korporacyjne (majątkowe i pozostałe osobowe) – segment ten obejmuje szeroki zakres produktów ubezpieczeń majątkowych, odpowiedzialności cywilnej, wypadkowych i komunikacyjnych, dostosowanych do potrzeb klienta i z indywidualną wyceną ryzyka oferowanych przez PZU oraz TUW PZUW dużym podmiotom gospodarczym;
• ubezpieczenia masowe (majątkowe i pozostałe osobowe) – składają się na niego produkty ubezpieczeń majątkowych, wypadkowych, odpowiedzialności cywilnej i komunikacyjnych. PZU oraz LINK4 świadczy je klientom indywidualnym oraz podmiotom z sektora małych i średnich firm;
• ubezpieczenia na życie: grupowe i indywidualnie kontynuowane – PZU Życie oferuje je grupom pracowników i innym grupom formalnym (np. związkom zawodowym). Do umowy ubezpieczenia przystępują osoby pozostające w stosunku prawnym z ubezpieczającym (np. pracodawcą, związkiem zawodowym) oraz ubezpieczenia indywidualnie kontynuowane, w których ubezpieczający nabył prawo do indywidualnej kontynuacji ubezpieczenia w fazie grupowej. Obejmuje on następujące rodzaje ubezpieczeń: ochronne, inwestycyjne (niebędące jednak kontraktami inwestycyjnymi) oraz zdrowotne;
• indywidualne ubezpieczenia na życie – PZU Życie świadczy je klientom indywidualnym. Umowa ubezpieczenia dotyczy konkretnego ubezpieczonego, który podlega indywidualnej ocenie ryzyka. Są to ubezpieczenia ochronne, inwestycyjne (niebędące kontraktami inwestycyjnymi) i zdrowotne;
• inwestycje – raportujący wg PSR – obejmujący działalność lokacyjną w zakresie środków własnych Grupy PZU, rozumianych jako nadwyżka lokat nad rezerwami techniczno-ubezpieczeniowymi w spółkach ubezpieczeniowych Grupy PZU mających siedzibę w Polsce (PZU, LINK4 i PZU Życie), powiększoną o nadwyżkę dochodów osiągniętą ponad stopę wolną od ryzyka z inwestycji odpowiadających wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych PZU, LINK4 i PZU Życie w produktach ubezpieczeniowych, czyli nadwyżkę dochodów z lokat PZU, LINK4 i PZU Życie, ponad dochody alokowane według cen transferowych do segmentów ubezpieczeniowych. Ponadto, segment Inwestycje, obejmuje dochody z innych wolnych środków finansowych w Grupie PZU (w tym konsolidowane fundusze inwestycyjne);
• segment bankowy - szeroki zakres produktów bankowych oferowanych zarówno klientom korporacyjnym, jak i indywidualnym przez Pekao i Alior Bank;
• segment Kraje bałtyckie – ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe oraz na życie świadczone na terenie Litwy, Łotwy i Estonii;
• kontrakty inwestycyjne – składają się na nie produkty PZU Życie nietransferujące istotnego ryzyka ubezpieczeniowego i niespełniające definicji kontraktu ubezpieczeniowego. Są to niektóre produkty z gwarantowaną stopą zwrotu oraz niektóre produkty w formie ubezpieczeniowego produktu kapitałowego – unit-linked;
• pozostałe – obejmują jednostki objęte konsolidacją i niezakwalifikowane do żadnego segmentu powyżej.

Ubezpieczenia korporacyjne

W 2017 roku segment ubezpieczeń korporacyjnych (składający się z PZU, oraz TUW PZUW) osiągnął 191 mln zł wyniku na ubezpieczeniach, czyli o 16,6% mniej, niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.

Na poziom wyniku segmentu w 2017 roku wpływ miały przede wszystkim następujące czynniki:

• wzrost składki zarobionej netto o 22,2%, przy jednoczesnym wzroście składki przypisanej brutto o 25,9% w stosunku do 2016 roku. W ramach sprzedaży odnotowano:
• wyższy poziom składki z ubezpieczeń komunikacyjnych zarówno flotowych jak i oferowanych firmom leasingowym w konsekwencji wzrostu średniej składki oraz liczby zawartych umów;
• wzrost sprzedaży w grupie ubezpieczeń od ognia i innych szkód rzeczowych oraz OC pozostałe w wyniku zawarcia kilku umów o wysokiej wartości jednostkowej, po przystąpieniu do TUW PZUW dużych podmiotów z branży węglowej i energetycznej;
• rozwój portfela ubezpieczeń świadczenia pomocy i wypadku wskutek rozszerzenia współpracy z partnerami strategicznymi;
• wzrost wartości odszkodowań i świadczeń netto o 24,6% w stosunku do analogicznego okresu 2016 roku, co przy wzroście składki zarobionej netto o 22,2%, oznacza pogorszenie wskaźnika szkodowości o 1,3 p.p. do poziomu 66,0%. Wzrost odnotowano głównie w grupie ubezpieczeń od szkód spowodowanych żywiołami oraz odpowiedzialności cywilnej będący w znacznej mierze następstwem wystąpienia licznych szkód powodowanych przez siły natury w sierpniu (orkan Ksawery) i grudniu (orkan Grzegorz) oraz zgłoszeniem kilku dużych roszczeń. Efekt ten został częściowo skompensowany przez poprawę rentowności portfela ubezpieczeń komunikacyjnych;
• poziom dochodów z lokat alokowanych do segmentu według cen transferowych spadł o 26,1% do poziomu 85 mln zł, co podyktowane było w szczególności osłabieniem kursu EUR względem PLN;
• wzrost kosztów akwizycji (bez prowizji reasekuracyjnych)o 64 mln zł, tj. 17,7% w porównaniu do 2016 roku, będący głównie wynikiem znacznie wyższej dynamiki sprzedaży (+25,9%);
• wzrost kosztów administracyjnych do poziomu 137 mln zł, tj. o 9,6 % w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wyższy poziom odnotowano głównie w obszarze IT oraz usług obcych co związane było z wprowadzeniem produktów dedykowanych klientowi korporacyjnemu do obsługi i sprzedaży w systemie Everest. Efekt częściowo kompensowany przez niższy poziom kosztów działalności projektowej.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń korporacyjnych (w mln zł)

Ubezpieczenia masowe

W 2017 roku wynik na ubezpieczeniach w segmencie ubezpieczeń masowych wyniósł 1 327 mln zł i był dwukrotnie wyższy niż w 2016 roku (+101,4%). Na poziom wyniku segmentu w 2017 roku wpływ miały następujące czynniki:

• wyższy poziom składki zarobionej netto o 21,4% do poziomu 9 513 mln zł, przy jednoczesnym wzroście składki przypisanej brutto w stosunku do 2016 roku o 1 235 mln zł (+14,0 % r/r), będący wypadkową:
• zwiększenia sprzedaży ubezpieczeń komunikacyjnych (+21,1%), jako efekt wzrostu średniej składki w następstwie stopniowo wprowadzanych w 2016 roku podwyżek będących odpowiedzią na pogarszające się wyniki całego rynku w Polsce w ostatnich latach;
• przyrostu składki z ubezpieczeń od ognia i innych szkód majątkowych (+14,3% składki przypisanej brutto r/r), w tym w ubezpieczeniach mieszkaniowych PZU DOM oraz rolnych mimo dużej konkurencyjności rynku (głównie dotowanych ubezpieczeń upraw rolnych);
• niższej składki w grupie ubezpieczeń NNW oraz pozostałych, w szczególności różnych ryzyk finansowych w konsekwencji zakończenia współpracy z dużym partnerem strategicznym.
• zwiększenie wartości odszkodowań i świadczeń netto w 2017 roku o 15,1%, co przy wyższej o 21,4% składce zarobionej netto, przełożyło się na poprawę wskaźnika szkodowości o 3,5 p.p. w relacji do 2016 roku. Zmiana ta kształtowana była głównie przez:
• niższy poziom szkód w grupie pozostałych szkód rzeczowych, w tym głównie w dotowanych ubezpieczeniach upraw rolnych - w analogicznym okresie 2016 roku wystąpienie licznych szkód powodowanych przez przymrozki i wymarzanie oziminy;
• poprawę rentowności portfela ubezpieczeń komunikacyjnych, w szczególności OC, w konsekwencji wprowadzonych zmian w taryfie. Efekt częściowo niwelowany przez obserwowany wzrost średniej szkody;
• spadek rentowności ubezpieczeń od szkód powodowanych przez żywioły oraz ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej ogólnej będący w znacznej mierze następstwem wystąpienia szkód powodowanych przez huragany z sierpniu i grudniu 2017 roku.
• dochody z lokat alokowane według cen transferowych do segmentu ubezpieczeń masowych wyniosły 482 mln zł co oznacza spadek rok do roku o 6,8%, głównie w wyniku osłabienia kursu EUR względem PLN;
• koszty akwizycji osiągnęły poziom 1 745 mln zł, co oznacza wzrost o 12,5% w porównaniu do poniesionych w 2016 roku, głównie w wyniku wyższych bezpośrednich kosztów akwizycji (w tym efekt rosnącego portfela ubezpieczeń). Dodatkowym czynnikiem mającym pozytywny wpływ na poziom kosztów akwizycji była zgodnie z wymogami ustawy o działalności ubezpieczeniowej, zmiana zasad wynagradzania ubezpieczających w umowach grupowych – od 1 kwietnia 2016 roku koszty za administrowanie ujmowane są w kosztach administracyjnych;
• koszty administracyjne w tym segmencie ukształtowały się na poziomie 608 mln zł, co oznacza spadek w stosunku do ubiegłego roku o 26 mln zł, tj. 4,1% przede wszystkim, jako efekt stosowania dyscypliny kosztowej zarówno w działalności bezpośredniej jak i projektowej.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń masowych (w mln zł)

Ubezpieczenia grupowe i indywidualnie kontynuowane

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych wyniósł 1 450 mln zł i był o 335 mln zł, tj. 18,8% niższy niż w poprzednim roku. Poszczególne elementy wyniku na ubezpieczeniach kształtowały się w poniższy sposób.

Składki przypisane brutto były wyższe w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku o 80 mln zł (1,2%), co było przede wszystkim efektem:

• pozyskania kolejnych składek w ubezpieczeniach zdrowotnych zawieranych w formie grupowej lub kontynuowanej (nowi klienci w ubezpieczeniach ambulatoryjnych oraz sprzedaż wariantów produktu lekowego);
• rozwoju ubezpieczeń grupowych ochronnych (wzrost średniej składki oraz ilości umów dodatkowych zawieranych przez każdego ubezpieczonego);
• aktywnej dosprzedaży ubezpieczeń dodatkowych w produktach indywidualnie kontynuowanych, w tym szczególnie wraz z ofertowaniem umowy podstawowej w oddziałach PZU oraz podwyższania sumy ubezpieczenia w trakcie trwania umów.

Dochody z działalności lokacyjnej składają się z dochodów alokowanych według cen transferowych oraz z dochodów w produktach o charakterze inwestycyjnym. W segmencie ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych dochody z działalności lokacyjnej wzrosły o 40 mln zł przede wszystkim w wyniku wyższych dochodów w produktach typu unit-linked (głównie PPE) w efekcie lepszej koniunktury na rynku akcji – wzrost indeksu WIG o 23,2% wobec 11,4% w analogicznym okresie ubiegłego roku. Dochody alokowane według cen transferowych pozostały na poziomie zbliżonym do porównywalnego okresu ubiegłego roku.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych(w mln zł)

Odszkodowania i świadczenia ubezpieczeniowe wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto zamknęły się kwotą 5 142 mln zł (wzrost r/r o 9,7%). Zmiana ta była w szczególności rezultatem poniższych czynników:

• w grudniu 2016 roku, w wyniku spadającego w ostatnich latach poziomu orzekanych świadczeń z tytułu trwałego uszczerbku, dokonano weryfikacji i aktualizacji założeń, co do oczekiwanych przyszłych wypłat z tego tytułu stosowanych do kalkulacji rezerw dla tego ryzyka, co pozwoliło wówczas na uwolnienie 216 mln zł rezerw, głównie w ubezpieczeniach kontynuowanych; brak analogicznego czynnika w 2017 roku;
• wzrost w I kwartale 2017 w stosunku do ubiegłego roku liczby zgonów i w konsekwencji wypłacanych z tego tytułu świadczeń w ubezpieczeniach ochronnych. Wzrost ten miał swoje uzasadnienie w wyższej liczbie zgonów w całej populacji w Polsce na początku tego roku, co przedstawiają dane publikowane przez GUS. W kolejnych kwartałach zanotowano powrót do poziomów szkodowości obserwowanych w analogicznych okresach ubiegłego roku. Efekt ten był częściowo znoszony poprzez rozwiązywanie po zgonie ubezpieczonego rezerw matematycznych w produktach indywidualnie kontynuowanych;
• przyrost wartości kosztów świadczeń w ubezpieczeniach zdrowotnych, jako efekt dynamicznego rozwoju tego portfela umów;
• nieco niższe niż we wcześniejszym okresie tempo konwersji polis umów wieloletnich na roczne umowy odnawialne w ubezpieczeniach grupowych typ P. W efekcie konwersji uwolnionych zostało w 2017 roku 35 mln zł rezerw, czyli o 5 mln zł mniej niż w analogicznym okresie 2016 roku.

Koszty akwizycji w segmencie ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych w trakcie 2017 roku wyniosły 332 mln zł i wzrosły w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku o 3 mln zł (0,9%). Czynnikiem determinującym wzrost kosztu był rosnący portfel grupowych produktów ochronnych i zdrowotnych, przy jednoczesnym wzroście udziału w generowaniu przychodów z tego portfela wysoko prowizyjnych kanałów brokerskich. Jednocześnie ww. efekt był kompensowany w wyniku podpisania w II kwartale 2016 roku nowej umowy agencyjnej w kanale bancassurance, w efekcie której wynagrodzenie za wykonywanie czynności agencyjnych polegających na uczestniczeniu w administrowaniu umów ubezpieczeń ochronnych jest traktowane jako koszt administracyjny w odróżnieniu od wcześniej obowiązującej umowy traktującej je jako koszt akwizycji.

Koszty administracyjne w 2017 roku pozostały na poziomie zbliżonym do 2016 roku. Na zmianę o 2 mln zł (0,3%) wpływały przede wszystkim:

• podpisana w II kwartale 2016 roku nowa umowa agencyjna w kanale bancassurance, w efekcie której wynagrodzenie za wykonywanie czynności agencyjnych polegających na uczestniczeniu w administrowaniu umów ubezpieczeń ochronnych jest traktowane jako koszt administracyjny w odróżnieniu od wcześniej obowiązującej umowy traktującej je jako koszt akwizycji, w tym rosnący poziom tej sprzedaży rok do roku;
• ww. negatywny czynnik był równoważony przez ograniczenie kosztów zarówno w działalności projektowej jak i działalności bieżącej poprzez stałe utrzymywanie dyscypliny kosztowej.

Po wyłączeniu efektu jednorazowego związanego z efektem konwersji umów długoterminowych na kontrakty odnawialne w ubezpieczeniach grupowych typu P, wynik na ubezpieczeniach segmentu w 2017 roku wyniósł 1 415 mln zł wobec 1 745 mln zł w 2016 roku (spadek o 18,9%). Wyłączenie również czynnika jednorazowego z końca 2016 roku, aktualizacji założeń, co do oczekiwanych przyszłych wypłat z tytułu trwałego uszczerbku (TU) stosowanych do kalkulacji rezerw w IK, powoduje, że wynik w 2017 roku spadł rok do roku o 114 mln zł, tj. 7,5%, głównie na skutek wzrostu w I kwartale w stosunku do poprzedniego roku liczby zgonów i w konsekwencji wypłacanych z tego tytułu świadczeń. Wzrost ten miał swoje uzasadnienie w wyższej liczbie zgonów w całej populacji w Polsce na początku tego roku, co przedstawiają dane publikowane przez GUS. W kolejnych kwartałach zanotowano powrót do poziomów szkodowości obserwowanych w analogicznych okresach ubiegłego roku.

Ubezpieczenia indywidualne

W 2017 roku wynik na ubezpieczeniach segmentu indywidualnych ubezpieczeń na życie wyniósł 209 mln zł, czyli był o 14,3% niższy niż w poprzednim roku. Główne czynniki kształtujące poziom wyniku na ubezpieczeniach segmentu zostały opisane poniżej.

Wzrost składek przypisanych brutto w stosunku do 2016 roku o 490 mln zł (41,7%) do poziomu 1 664 mln zł był rezultatem:

• wyższych wpłat na rachunki ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w ubezpieczeniach unit-linked oferowanych razem z Bankiem Millennium;
• wprowadzenia do sprzedaży od początku 2017 roku nowego produktu unit-linked razem z Alior Bank;
• wzrostu wpłat na rachunki ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych produktów unit-linked oferowanych poprzez oddziały PZU, szczególnie IKE oraz Cel na Przyszłość;
• stale rosnącego poziomu składki produktów ochronnych zarówno o charakterze kapitałowym jak i terminowym – poziom sprzedaży przekracza wartość dożyć, wykupów, lapsów oraz zgonów istniejącego portfela.

Dochody z działalności lokacyjnej składają się z dochodów alokowanych według cen transferowych oraz dochodów z produktów o charakterze inwestycyjnym. W segmencie ubezpieczeń indywidualnych wzrosły one r/r o 131 mln zł głównie ze względu na wzrost wyniku w produktach o charakterze inwestycyjnym – przede wszystkim w efekcie wyższych stóp zwrotu funduszy w produktach unit-linked w szczególności w kanale bancassurance, jak i lepszego wyniku zanotowanego na IKE. Dochody alokowane według cen transferowych pozostały na poziomie zbliżonym do porównywalnego okresu ubiegłego roku.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu ubezpieczeń indywidualnych (w mln zł)

Wartość odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto ukształtowała się na poziomie 1 672 mln zł, co oznacza koszt wyższy o 629 mln zł w porównaniu z 2016 rokiem. Przyczyniły się do tego zdecydowanie wyższe wzrosty rezerw przede wszystkim dla produktów unit-linked w kanale bancassurance oraz w mniejszym stopniu tego samego rodzaju produktów oferowanych w sieci własnej PZU (głównie IKE). W obu przypadkach było to efektem zarówno zwiększenia przez klientów wpłat na rachunki ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, jak i istotnie lepszych wyników z działalności lokacyjnej w bieżącym okresie. Dodatkowo w 2017 roku miało miejsce niższe niż przed rokiem rozwiązanie rezerw na rewaloryzację świadczeń oraz procesy sądowe w starym, dożywającym portfelu rentowym.

W trakcie 2017 roku zanotowano wzrost kosztów akwizycji w segmencie ubezpieczeń indywidualnych o 28 mln zł do poziomu 135 mln zł. Przyczyną był istotnie wyższy poziom sprzedaży produktów unit-linked w kanale bancassurance z prowizją płatną z góry oraz w mniejszym stopniu dodatkowe koszty wynikające z rosnącego zaangażowania sieci własnej w akwizycję indywidualnych produktów ochronnych.

Koszty administracyjne w 2017 roku pozostały na poziomie zbliżonym jak w roku ubiegłym, tj. 61 mln zł wobec 59 mln zł w roku ubiegłym.

Główną przyczyną obniżenia wyniku operacyjnego segmentu rok do roku pozostaje wzrost wynagrodzenia prowizyjnego dla produktów unit-linked w kanale bancassurance oraz wzrost udziału w przychodach segmentu produktów inwestycyjnych o znacznie niższej osiąganej marży.

Inwestycje

Dochody segmentu inwestycje stanowią działalność lokacyjną w zakresie środków własnych Grupy PZU rozumianych jako nadwyżka lokat nad rezerwami techniczno-ubezpieczeniowymi w spółkach ubezpieczeniowych Grupy PZU mających siedzibę w Polsce (PZU, LINK4 i PZU Życie) powiększoną o nadwyżkę dochodów osiągniętą ponad stopę wolną od ryzyka z inwestycji odpowiadających wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych PZU, LINK4 i PZU Życie w produktach ubezpieczeniowych, czyli nadwyżkę dochodów z lokat PZU, LINK4 i PZU Życie ponad dochody alokowane według cen transferowych do segmentów ubezpieczeniowych.

Ponadto, segment Inwestycje obejmuje dochody z innych wolnych środków finansowych w Grupie PZU (w tym konsolidowane fundusze inwestycyjne).

Dochody z działalności operacyjnej segmentu inwestycje (wyłącznie operacje na zewnątrz) wyniosły 111 mln zł i były wyższe niż w ubiegłym roku w szczególności w efekcie lepszej koniunktury na rynku polskich akcji i obligacji, jak również pozyskania wysokomarżowych ekspozycji do portfeli dłużnych.

Działalność bankowa

Segment działalności bankowej składa się z grup kapitałowych: Pekao od czerwca 2017 roku (efekt rozliczenia transakcji i rozpoczęcia konsolidacji) oraz Alior Bank.

W 2017 roku w segmencie działalności bankowej zanotowano zysk z działalności operacyjnej (bez uwzględnienia amortyzacji wartości niematerialnych nabytych w transakcjach przejęcia banków) na poziomie 2 487 mln zł, co oznacza wzrost o 1 839 mln zł w porównaniu do 2016 roku. Z uwagi na rozpoczęcie konsolidacji jednego z największych banków w Europie Środkowo-Wschodniej Pekao, wszystkie pozycje w rachunku zysków i strat jak i pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej za rok 2017 są znacząco wyższe względem roku poprzedniego.

W 2017 roku Pekao kontrybuował do zysku z działalności operacyjnej (bez uwzględnienia amortyzacji wartości niematerialnych nabytych w transakcji przejęcia Pekao) w segmencie „Działalność bankowa” na poziomie 1 750 mln zł, a Alior Bank na poziomie 737 mln zł.

Kluczowym elementem przychodów segmentu są dochody z lokat, które wzrosły w 2017 roku do 6 506 mln zł r/r (wzrost o 207,0% r/r).

Składnikiem dochodów z lokat są: przychody z tytułu odsetek, przychody z tytułu dywidend, wynik handlowy oraz wynik z odpisów aktualizujących.

W 2017 roku zanotowano wysoki poziom sprzedaży produktów kredytowych zarówno w Pekao jak i Alior Bank, m.in. dzięki korzystnej koniunkturze gospodarczej, jak i niskim poziomom stóp procentowych.

Alior Bank zanotował wzrost wyniku z tytułu odsetek (przychody z tytułu odsetek pomniejszone o koszty odsetkowe) o 46,0% na skutek zarówno przejęcia wydzielonej części Banku BPH jak również organicznego wzrostu wolumenu kredytów dla klientów i towarzyszącemu mu zwiększaniu bazy depozytów klientowskich. Na koniec 2017 roku portfel kredytów klientowskich w Alior Bank netto wzrósł o 10,9% r/r, a depozyty pozyskiwane od klientów sektora niefinansowego - o 12,2%.

Rentowność banków w Grupie PZU mierzona wskaźnikiem marży odsetkowej netto wynosiła 2,8% dla Pekao (za cały rok) oraz 4,6% w Alior Bank (wzrost o 0,5 p.p. r/r). Różnica w poziomie wskaźników wynika w szczególności ze struktury portfela należności kredytowych (Pekao Bank ponad 40% portfela kredytów mieszkaniowych, Alior Bank ponad 35% kredytów konsumpcyjnych).

Wynik z tytułu prowizji i opłat w segmencie działalności bankowej wyniósł 1 605 mln zł i był wyższy o 1 254 mln zł r/r. Jak w przypadku wyniku odsetkowego, wzrost sprzedaży kredytów przyczynił się do poprawy ww. wartości.

Koszty administracyjne segmentu wyniosły 3 754 mln zł i składały się z kosztów Pekao w wysokości 1 917 mln zł (za 7 miesięcy) oraz Alior Bank – 1 837 mln zł. W 2017 roku w Alior Bank zanotowano wzrost kosztów osobowych co wynikało m.in. z presji płacowej oraz strategii banku stawiającej na innowacyjne rozwiązania wymagające wykwalifikowanych pracowników z obszaru IT.

Ponadto, do wyniku z działalności operacyjnej kontrybuują pozostałe przychody i koszty operacyjne, których głównym składnikiem są opłaty na BFG (101 mln zł) oraz podatek od innych instytucji finansowych (513 mln zł).

W rezultacie wskaźnik Koszty/Dochody ukształtował się dla obu banków na poziomie 48%. Wskaźnik ten wynosi odpowiednio 46% dla Pekao oraz 49% dla Alior Bank.

W ramach korekt konsolidacyjnych dotyczących segmentu bankowego w 2017 roku należy wyróżnić:

• eliminację 414 mln zł z tytułu przeszacowania do wartości godziwej poprzednio posiadanych udziałów, związanego z nabyciem pozostałych udziałów w spółkach Pekao IM (dawniej: PPIM) oraz Dom Inwestycyjny Xelion;
• efekt odwrócenia dodatniego wyniku na sprzedaży kredytów NPL przez Bank Pekao w wysokości 143 mln zł.

Obie powyższe wartości została zaalokowane do ceny nabycia Banku Pekao.

Ubezpieczenia emerytalne

W 2017 roku zysk z działalności operacyjnej segmentu ubezpieczeń emerytalnych wyniósł 87 mln zł, czyli wzrósł o 17,5% w porównaniu do 2016 roku. Czynniki mające wpływ na kreowanie wyniku operacyjnego to:

• przychody z tytułu prowizji i opłat wzrosły o 16,0% w porównaniu z poprzednim rokiem i ukształtowały się na poziomie ponad 128 mln zł. Zmiana ta wynikała z:
• wzrostu wynagrodzenia za zarządzanie o 18 mln zł w wyniku wyższych średnich aktywów netto OFE PZU;
• spadku przychodów z tytułu zwrotu środków z Funduszu Gwarancyjnego o 3 mln zł;
• wzrostu przychodów z tytułu wycofania środków z rachunku rezerwowego o 2 mln zł.
• koszty akwizycji i obsługi zamknęły się kwotą prawie 3 mln zł, tj. były o 28,2% niższe niż w poprzednim roku. Wynikało to z prowadzonych działań informacyjnych OFE w 2016 roku;
• koszty administracyjne wyniosły 44 mln zł, czyli były o 8,2% wyższe niż w poprzednim roku. Zmiana ta wynikała głównie z wzrostu kosztów:
• z tytułu wpłaty środków do Funduszu Gwarancyjnego o ponad 2 mln zł; oraz
• osobowych głównie za sprawą wyższych kosztów wynagrodzenia premiowego i zmianami w strukturze zatrudnienia.
• pozostałe przychody operacyjne spadły o ponad 3 mln zł w związku z powstaniem zdarzeń gospodarczych w 2016 roku tj.: otrzymaniem opłaty motywacyjnej (2 mln zł), przeszacowaniem rezerwy na zwrot opłat od składek nadpłaconych przez ZUS oraz rozwiązaniem rezerwy na wysyłkę informacji rocznej funduszy za 2015 roku (1 mln zł).

Zysk z działalności operacyjnej segmentu ubezpieczeń emerytalnych (w mln zł)

Kraje bałtyckie

Z tytułu działalności w krajach bałtyckich, Grupa PZU wygenerowała w 2017 roku pozytywny wynik na ubezpieczeniach w wysokości 109 mln zł względem 72 mln zł w poprzednim roku. Wynik ten ukształtowany został przez następujące czynniki:

• przyrost składki przypisanej brutto. Wyniosła ona 1 404 mln zł wobec 1 183 w roku ubiegłym. Składka w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych wzrosła r/r o 214 mln zł (tj. 18,9%). Tak dynamiczny wzrost możliwy był m.in. dzięki wzrostowi stawek w ubezpieczeniach komunikacyjnych w regionie, zwiększeniu sprzedaży w ubezpieczeniach majątkowych - zarówno na Litwie jak i na Łotwie gdzie podmioty zaktywizowały sprzedaż oraz znacznemu wzrostowi przypisu z ubezpieczeń zdrowotnych na Łotwie. Składka w ubezpieczeniach na życie wzrosła o 7 mln zł (tj. 13,7%);
• zmniejszenie dochodów z lokat. W 2017 roku wynik wyniósł 20 mln zł i był o 13,0% niższy niż w roku poprzednim, przede wszystkim na skutek mniejszego wzrostu wyceny nieruchomości inwestycyjnych;
• wzrost odszkodowań i świadczeń netto. Osiągnęły one poziom 773 mln zł i były o 79 mln zł wyższe w stosunku do poprzedniego roku. Jednocześnie wskaźnik szkodowości w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych ukształtował się na poziomie 61,2% co oznacza spadek o 0,8 p.p. w stosunku do roku poprzedniego. W ubezpieczeniach na życie wartość świadczeń ukształtowała się na poziomie 45 mln zł i była o 9,8% wyższa niż w poprzednim roku;
• zwiększenie kosztów akwizycji. Wydatki segmentu na ten cel wyniosły 275 mln zł. Dynamika kosztów akwizycji była niższa niż dynamika składki i wyniosła 9,6% r/r. Współczynnik kosztów akwizycji liczony od składki zarobionej netto spadł o 0,7 p.p. i wyniósł 22,0%;

• nieznaczny wzrost kosztów administracyjnych. Wyniosły one 111 mln zł i przyrosły o 0,9% w stosunku do roku minionego. Pomimo zwiększenia wartości poniesionych kosztów, odnotowano obniżenie wskaźnika kosztów administracyjnych, który wyniósł 8,9% co oznacza spadek o 1,1 p.p. w stosunku do 2016 roku. Obniżenie kosztów administracyjnych było możliwe dzięki utrzymaniu dyscypliny kosztowej, głównie w obszarze IT.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu kraje bałtyckie (w mln zł)

Ukraina

Segment Ukraina zakończył 2017 rok dodatnim wynikiem na ubezpieczeniach na poziomie 11 mln zł, wobec 15 mln zł w minionym roku. 

Zmiana wyniku segmentu miała miejsce na skutek:

• wzrostu składki przypisanej brutto. Wyniosła ona 223 mln zł i przyrosła w stosunku do roku poprzedniego o 13 mln zł (tj. 6,2%). Zwiększenie składki w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych (4,6% r/r) nastąpiło przede wszystkim w ubezpieczeniach komunikacyjnych zarówno na skutek podniesienia sum ubezpieczeniowych jak i wzrostu taryf w ubezpieczeniach obowiązkowych. Składka w ubezpieczeniach na życie wzrosła o 5 mln zł (tj. 13,5%);
• niższego dochodu z działalności inwestycyjnej. Segment wygenerował z tego tytułu 18 mln zł, czyli o 21,7% mniej niż w 2016 roku, co spowodowane było m.in. dodatnimi różnicami kursowymi w portfelu lokat denominowanych w USD uwzględnionymi w dochodach inwestycyjnych w poprzednim roku;
• przyrostu odszkodowań i świadczeń netto. Wyniosły one 56 mln zł i były wyższe o 3,7% niż w roku ubiegłym. W ubezpieczeniach na życie wartość świadczeń wypłaconych w porównaniu do roku poprzedniego spadła o 4 mln zł (tj. 19,0%). Wskaźnik szkodowości liczony od składki zarobionej netto w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych wyniósł 47,0% co oznacza wzrost o 2,4 p.p. względem poprzedniego roku;
• wzrostu kosztów akwizycji. Ukształtowały się one na poziomie 69 mln zł wobec 60 mln zł w poprzednim roku. Z uwagi na wyższe obciążenia prowizyjne wydatki na ten cel wzrosły w ubezpieczeniach na życie o 6 mln zł (tj. 31,6%). Wskaźnik kosztów akwizycji segmentu wzrósł w stosunku do roku poprzedniego o 1,1 p.p. i osiągnął wartość 56,1%;
• obniżenia wartości kosztów administracyjnych. Osiągnęły one wartość 23 mln zł i spadły w stosunku do minionego roku o 1 mln zł. Współczynnik kosztów administracyjnych liczony od składki zarobionej netto spadł o 3,3 p.p. i wyniósł 18,7%.

Wynik na ubezpieczeniach segmentu Ukraina (w mln zl)

Kontrakty inwestycyjne

W sprawozdaniu skonsolidowanym kontrakty inwestycyjne ujmowane są zgodnie z wymogami MSR 39.

Wyniki segmentu kontrakty inwestycyjne prezentowane są według Polskich Standardów Rachunkowości, co oznacza, iż ujęto m.in. składki przypisane brutto, wypłacone świadczenia oraz zmianę rezerw techniczno – ubezpieczeniowych.

Powyższe kategorie są eliminowane na poziomie skonsolidowanym.

Z tytułu kontraktów inwestycyjnych, tj. produktów PZU Życie niegenerujących istotnego ryzyka ubezpieczeniowego i niespełniających definicji kontraktu ubezpieczeniowego (takich jak niektóre produkty z gwarantowaną stopą zwrotu oraz niektóre produkty z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym – unit-linked) Grupa PZU uzyskała w 2017 roku 4 mln zł wyniku z działalności operacyjnej wobec 2 mln zł w roku poprzednim (wzrost o 100,0%). Na wynik ten w trakcie 2017 roku złożyły się poniższe czynniki:

• składki przypisane brutto pozyskane z kontraktów inwestycyjnych w trakcie 2017 roku spadły o 42 mln zł (-48,8%) w porównaniu do analogicznego okresu 2016 roku, do poziomu 44 mln zł. Zmiany w zakresie składki przypisanej brutto wynikały przede wszystkim z wycofania z oferty od czerwca 2016 roku krótkoterminowych produktów na życie i dożycie w kanale własnym tzw. polisolokat;
• dochody z działalności lokacyjnej w segmencie kontraktów inwestycyjnych pozostały na niezmienionym poziomie w stosunku do ubiegłego roku, tj. 18 mln zł;
• koszt odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych wraz ze zmianą stanu innych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto uległ zmniejszeniu r/r o 39 mln zł do poziomu
• 50 mln zł na skutek wycofania z oferty w połowie 2016 roku krótkoterminowych produktów na życie i dożycie w kanale własnym (brak przypisu składki, w odróżnieniu od ubiegłego roku, nie generuje wzrostu rezerw techniczno- ubezpieczeniowych, natomiast wartość wypłaconych świadczeń z tytułu dożycia terminu umowy kompensowana jest adekwatną zmianą stanu rezerw techniczno- ubezpieczeniowych);
• spadek kosztów akwizycji w stosunku do poprzedniego roku był efektem braku nowej sprzedaży oraz spadku wartości aktywów w produktach typu unit-linked w kanale bancassurance (część wynagrodzenia dla banku jest uzależniona od poziomu aktywów), a dodatkowo również spadku zaangażowania sieci własnej w sprzedaż krótkoterminowych ubezpieczeń na życie i dożycie o charakterze inwestycyjnym, po wycofaniu ich od czerwca 2016 roku z oferty;
• koszty administracyjne wyniosły 7 mln zł, co oznacza spadek o 22,2% w porównaniu do analogicznego okresu 2016 roku na skutek spadku portfela umów w tym segmencie.

Reasumując na wzrost wyniku operacyjnego segmentu wpłynął głównie spadek kosztów działalności alokowanych do produktów tego segmentu.

Wynik z działalności operacyjnej segmentu kontrakty inwestycyjne (w mln zl)

Wskaźniki rentowności

W 2017 roku zwrot z kapitałów własnych przypadający jednostce dominującej (PZU) ukształtował się na poziomie 21,1%. Wskaźnik ROE był wyższy o 6,2 p.p. niż w poprzednim roku. Wartości wskaźników rentowności uzyskane w 2017 roku przez Grupę PZU przewyższają poziomy osiągnięte przez cały rynek (wg danych dla trzech kwartałów 2017 roku).

Wskaźniki sprawności działania

Jednym z podstawowych mierników efektywności i sprawności działania firmy ubezpieczeniowej jest wskaźnik mieszany COR (ang. Combined Ratio), liczony z racji swojej specyfiki dla sektora ubezpieczeń majątkowych i pozostałych ubezpieczeń osobowych (Dział II).

Wskaźnik mieszany Grupy PZU (dla ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych) utrzymuje się ostatnich latach na poziomie zapewniającym wysoką rentowność. W 2017 roku wskaźnik spadł głównie w związku z niższą szkodowością w ubezpieczeniach rolnych w efekcie wystąpienia licznych szkód powodowanych siłami natury (negatywne skutki przezimowań) w 2016 roku.